Ταξιδιώτες στο Παρελθόν (1991)
Omohide Poro Poro (1991)"Ταξιδιώτες στο Παρελθόν" - "Only Yesterday"
Το 1982 στο Τόκιο, η 27χρονη Ταέκο αποφασίζει να κάνει ένα διάλειμμα από τη μονότονη αστική ζωή της και να επισκεφτεί μακρινούς συγγενείς της στην επαρχία. Φτάνοντας στην ήρεμη και πανέμορφη ιαπωνική ύπαιθρο συναντά τον Τόσιο, έναν εργατικό και ανεπιτήδευτο νεαρό αγρότη που μοιράζεται μαζί της το πάθος του για τη βιολογική γεωργία. Εκεί, η Ταέκο κατακλύζεται από αναμνήσεις του 11χρονου εαυτού της και συνειδητοποιεί το πώς η κοινωνία και οι εμπειρίες της παιδικής της ηλικίας έχουν επηρεάσει τη ζωή και τον χαρακτήρα της. (118 λεπτά) (Ηλικία: 10+)
Ηθοποιοί:
(Iαπωνικά) Μίκι Ιμάι, Τοσίρο Γιαναγκίμπα, Γίοκο Χόνα
(Αγγλικά) Ντέιζι Ρίντλεϊ, Ντεβ Πατέλ, Άλισον Φερνάντεζ
Οι δύο χρονικές περίοδοι ανάμεσα στις οποίες μετακινείται η ιστορία διαφοροποιούνται ξεκάθαρα σε οπτικό επίπεδο. Ο Τακαχάτα, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του πειραματιζόταν με σχεδιαστικές τεχνικές, δίνει στο παρόν και το παρελθόν τη δική του μοναδική εμφάνιση. Το πιο ρεαλιστικά σχεδιασμένο παρόν έχει περισσότερες λεπτομέρειες και μια πιο ζωηρή και βαθιά χρωματική παλέτα. Στο παρελθόν, ο σχεδιασμός είναι πιο απλός και μινιμαλιστικός, ενώ τα απαλά φόντα ακουαρέλας, μερικές φορές φαίνονται ημιτελή υποδηλώνοντας επιδέξια τα κενά της μνήμης.
Θέματα και μηνύματα
Αν και η ιστορία εκτυλίσσεται στην Ιαπωνία του 1966 και του 1982, η ειλικρίνεια και η ευαισθησία της ξεπερνά εθνικούς και ηλικιακούς περιορισμούς. Τα οικουμενικά, διαχρονικά και ζωτικά θέματά της εξερευνούν το πώς οι εμπειρίες, οι επιθυμίες, οι προσδοκίες και οι απογοητεύσεις της παιδικής μας ηλικίας μας επηρεάζουν ως ενήλικες. Παράλληλα, τα μηνύματα της τονίζουν τη σημασία του να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να ξεφύγει από τον έλεγχο περασμένων βιωμάτων, να κλείσουμε τα τραύματα του παρελθόντος και να επικεντρωθούμε στο μέλλον μας.
Αναμφισβήτητα, η αριστουργηματική φύση της ταινίας θα εκτιμηθεί περισσότερο από τους ενήλικους θεατές. Ωστόσο, η ίδια η ιστορία μιλά με έναν απλό και άμεσο τρόπο στις καρδιές των ευαίσθητων και ώριμων παιδιών. Οι νεαροί θεατές έχουν την ευκαιρία να δουν πόσο συνηθισμένες και παροδικές είναι οι δυσκολίες της παιδικής ηλικίας και πώς παρά τις αντιξοότητες μπορούν να γίνουν ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι ενήλικες. Η ταινία προτείνει στα παιδιά να τολμήσουν να παραμείνουν ο εαυτός τους και να διατηρήσουν την αθωότητα, την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία τους.
Παρόλο που στηρίζεται στην πραγματικότητα, η ιστορία μοιράζεται πολλά θεματικά στοιχεία με τις υπόλοιπες, ως επί το πλείστον φανταστικές, παραγωγές του στούντιο. Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα του Studio Ghibli, που κατέχει και εδώ ιδιαίτερη θέση, είναι η ανάγκη αρμονικής συνύπαρξης των ανθρώπων με τη φύση. Η ιστορία μέσα από το ειδυλλιακό τοπίο, με δάση, χωράφια, ορυζώνες και ρυάκια που έχουν τροποποιηθεί με σεβασμό από την ανθρώπινη παρέμβαση, εγκωμιάζει με πάθος τη νατουραλιστική ύπαρξη. Παράλληλα, με αλληγορικό τρόπο δείχνει την σύνεση, τη μέριμνα και την τρυφερότητα με τις οποίες η κοινωνία πρέπει να προσεγγίζει τη διαμόρφωση των μυαλών, ειδικά των νέων.
Επιπλέον, ο Τακαχάτα ακριβώς όπως και ο φίλος του, συνιδρυτής του Studio Ghibli και παραγωγός της ταινίας Χαγιάο Μιγιαζάκι, προωθεί την ενδυνάμωση των γυναικών, τις οποίες ενθαρρύνει να πάρουν τον έλεγχο της ζωής τους. Οι αναμνήσεις της Ταέκο την πηγαίνουν πίσω, σε μια από τις πιο διαμορφωτικές και κρίσιμες ηλικίες της ζωής. Η ηρωίδα ταξιδεύει στη χρονιά όπου η άφιξη της εφηβείας ήταν επικείμενη, αλλά η ίδια εξακολουθούσε να είναι ένα αθώο και περίεργο παιδί. Αυτή η σύντομη μεταβατική περίοδος, κατά την οποία είναι το πιο ώριμο παιδί που ήταν ποτέ, είναι και η πιο ενδεικτική του ποια είναι πραγματικά, πριν επηρεαστεί από τις κοινωνικές επιταγές και τη δημοφιλή κουλτούρα.
Η πατριαρχική κοινωνία μέσα στην οποία μεγάλωσε η Ταέκο χαρακτηρίζεται από καταπιεστικές στάσεις και αναχρονιστικές απόψεις και προτεραιότητες. Η οικογένεια της είναι αγαπημένη, όμως με έναν αυστηρό, απόμακρο πατέρα και μια συναισθηματικά καταπιεσμένη μητέρα, το οικογενειακό περιβάλλον είναι καταβλητικό και ψυχοφθόρο. Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν γίνονται κατανοητές και η μετάβαση του σώματος στην ενηλικίωση δημιουργεί συναισθήματα αμηχανίας και ντροπής. Η αναφέρεται διακριτικά στην έλλειψη σεξουαλικής εκπαίδευσης, η οποία αφήνει κορίτσια και αγόρια χωρίς πρόσβαση σε επιστημονικές πληροφορίες και ως εκ τούτου σε μια κατάσταση σύγχυσης.
Σ’ ένα τέτοιο δυσλειτουργικό περιβάλλον, συνηθισμένες παιδικές εμπειρίες, όπως οι κοινωνικές σχέσεις, οι αδελφικές αντιπαλότητες, οι περιστασιακοί κακοί βαθμοί και τα ανεκπλήρωτα όνειρα, αντί να ενδυναμώσουν το χαρακτήρα της νεαρής ηρωίδας, αποθαρρύνουν και βλάπτουν την αυτοπεποίθηση του κατά τ’ άλλα χαρισματικού και γεμάτου ζωντάνια παιδιού. Στο παρόν της, παρά τη χαμογελαστή διάθεσή της, η Τάεκο νιώθει έντονα την αποτυχία να ανταποκριθεί στις κοινωνικές και οικογενειακές προσδοκίες, και σημαντικότερα, στις προσωπικές της επιθυμίες.
Η Ταέκο συνειδητοποιεί πως οφείλει να είναι πιστή στον αυθεντικό εαυτό της, και πως αν και το παρελθόν και η κοινωνία μας διαμορφώνουν, δεν χρειάζεται και να μας καθορίζουν. Ως ανεξάρτητη ενήλικας μπορεί να επιλέξει να απελευθερωθεί από την ενοχή, τον θυμό, τη ντροπή, την απογοήτευση και την καταπίεση, και να ζήσει.