Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων (2001)
Sen to Chihiro no Kamikakushi (2001)(Αγγλικά) Ντάβεϊ Τσέις, Τζέισον Μάρσντεν, Σούζαν Πλεσέτ, Ντέιβιντ Όγκντεν Στιρς, Μάικλ Τσίκλις
Διακρίσεις
Τo Ταξίδι στη Χώρα των Θαυμάτων (2001) αποτέλεσε την πρώτη "παραδοσιακά σχεδιασμένη στο χέρι" ταινία, αλλά και την πρώτη ξενόγλωσση, που κατέκτησε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων. Επίσης, έγινε η πρώτη παραγωγή κινουμένων σχεδίων στα 50 χρόνια του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου στην οποία απονεμήθηκε το υψηλότερο βραβείο της διοργάνωσης, η Χρυσή Άρκτος. Η ιστορία της Τσιχίρο βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των “50 ταινιών που πρέπει να δει κανείς μέχρι την ηλικία των 14 ετών” του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου.
Ωστόσο, η αγάπη του κοινού γίνεται ξεκάθαρη στην IMDB. Εκεί, παραμένει μέχρι και σήμερα η ταινία κινουμένων σχεδίων με την υψηλότερη βαθμολογία. Ταυτόχρονα, κατέχει και την 28η θέση στη λίστα των κορυφαίων ταινιών όλων των εποχών.
Καλλιτεχνικά στοιχεία
Η αριστουργηματική φύση της μαγευτικής παραγωγής προκύπτει τόσο από τον καλλιτεχνικό, πλούσιο, λεπτομερή και συμβολικό σχεδιασμό όσο και από τη σουρεαλιστική και σκοτεινή, αλλά τελικά αισιόδοξη ιστορία. Η ταινία είναι γεμάτη από ανεπαίσθητες μα και ξεκάθαρες μεταφορές για πλήθος ψυχολογικών και κοινωνικών θεμάτων.
Ο σχεδιασμός κυμαίνεται από καθημερινές, ειδυλλιακές και ονειρικές εικόνες σε σουρεαλιστικές, αποκρουστικές και τρομακτικές σκηνές. Παρόμοια λειτουργεί και το συγκλονιστικό ορχηστρικό score του Τζο Χισαΐσι. Η μουσική επένδυση συνδυάζει ανάλαφρους Ιαπωνικούς ήχους και γλυκές μελωδίες στο πιάνο με ηρωικά κομμάτια και μεταφυσικούς τόνους.
Θέματα
Ανάμεσα στα ισχυρά θέματα της ξεχωρίζουν η αναζήτηση της προσωπικής ταυτότητας, οι προκλήσεις της ενηλικίωσης και της εργασίας, και η γυναικεία ενδυνάμωση. Επιπλέον, προβάλλεται η καταστροφική φύση της απληστίας, της περιβαλλοντικής ρύπανσης, της ξενοφοβίας και της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Ως λύσεις προτείνονται η γενναιότητα, η επιμονή, η ελπίδα, η σκληρή δουλειά, η συμπόνια, η αγάπη και η φιλία. Επιπλέον, τονίζεται η σημασία ωρίμανσης του ατόμου με την παράλληλη διατήρηση της αυθεντικής του προσωπικότητας.
Ο Μιγιαζάκι ασκεί κριτική στην αρνητική επιρροή του Δυτικού πολιτισμού στην Ιαπωνία. Κυρίως στο πώς οδήγησε το λιτό και σχεδόν εξ ολοκλήρου χορτοφαγικό έθνος να μετατραπεί σε υπέρ-καταναλωτική και σαρκοφαγική χώρα. Συμβολικά, οι γονείς της Τσιχίρο με Δυτικά στοιχεία, όπως το αυτοκίνητο, τα ρούχα και τις πιστωτικές κάρτες, αψηφούν αλαζονικά τις προειδοποιήσεις του ερημικού πάρκου και τρώνε με μανία τα κρέατα που προορίζονται για τα πνεύματα της φύσης. Το αποτέλεσμα είναι να μεταμορφωθούν σε γουρούνια.
Πλοκή και συμβολισμοί
Η μεταμόρφωση των γονιών της αφήνει την Τσιχίρο μόνη και φοβισμένη. Για να την βοηθήσει έρχεται ο Χακού. Ο Χακού είναι ένα πνεύμα με τη μορφή νεαρού αγοριού, το οποίο έχασε την ταυτότητά του εξαιτίας της καταστροφής της φύσης από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο Χακού συμβουλεύει την Τσιχίρο πως για να επιβιώσει θα πρέπει να αναζητήσει δουλειά στο λουτρό των πνευμάτων. Ιδιοκτήτρια του λουτρού είναι η άπληστη μάγισσα Γιουμπάμπα. Άλλο ένα σύμβολο της δυτικής επιρροής, η Γιουμπάμπα με τα ευρωπαϊκά της ρούχα και έπιπλα υποθέτει ότι όλοι είναι τόσο άπληστοι όσο η ίδια. Επιπλέον, διδάσκει το γιγαντιαίο μωρό της πως οτιδήποτε έξω από το δωμάτιό του είναι γεμάτο μικρόβια. Έτσι, του στερεί κάθε επαφή με άλλους και τη φύση.
Η Γιούμπαμπα δίνει δουλειά στην Τσιχίρο, αλλά την υποδουλώνει, παίρνοντας το όνομά της και τη μετονομάζει Σεν. Στο λουτρό το κορίτσι προσπαθεί να βρει τρόπο ξεφύγει από την υποδούλωση της Γιουμπάμπα και να επαναφέρει τους γονείς της στην ανθρώπινη μορφή τους. Εκεί, βρίσκει φίλους, αλλά αντιμετωπίζει και διακρίσεις από τους άλλους εργαζόμενους, τόσο επειδή είναι άνθρωπος όσο και επειδή είναι γυναίκα.
Όταν καταφτάνει ένα αηδιαστικό “Πνεύμα Βρώμας”, η Τσιχίρο αναλαμβάνει να το καθαρίσει. Τότε ανακαλύπτει πως στην πραγματικότητα είναι το πνεύμα ενός ποταμού, αλλοιωμένο από τα σκουπίδια του ανθρώπινου καταναλωτισμού. Παράλληλα, ένα πνεύμα που μιμείται τις προσωπικότητες όσων τον περιβάλλουν, ο μοναχικός No-Face (Απρόσωπος), ακολουθεί και βοηθά το κορίτσι. Ενώ είναι φιλικός με την Τσιχίρο, περνώντας χρόνο στο λουτρό, έναν χώρο υπερβολής και απληστίας, καταλήγει σε μια βουλιμική μανία. Αυτό συμβολίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που δεν έχουν αναπτύξει μια συνειδητή ταυτότητα, αντανακλούν τους ανθρώπους που τους περιβάλλουν. Ειδικά τα παιδιά, μαθαίνουν από το παράδειγμά των ανθρώπων του κοινωνικού τους κύκλου και υιοθετούν άκριτα τα χαρακτηριστικά τους.
Το μολυσμένο πνεύμα του ποταμού και ο δηλητηριασμένος No Face προωθούν την ιδέα πως ο οποιοσδήποτε μπορεί να επανέλθει στην αγνή πνευματική του ταυτότητα. Το μόνο που χρειάζεται για να το κατορθώσει αυτό, είναι να καθαρίσει το μυαλό του από τις αρνητικές επιρροές της κοινωνίας.
Η Τσιχίρο ως πρότυπο
Η Τσιχίρο για να σώσει τους γονείς της επιλέγει να παραμείνει σε έναν τρομακτικό κόσμο. Εκεί, αντιμετωπίζει τις δυσκολίες αντλώντας θάρρος, δύναμη και επιμονή από μέσα της. Ξεπερνώντας τις δοκιμασίες, αποκτά αυτοπεποίθηση, εμπιστεύεται την κρίση και το ένστικτό της και μαθαίνει να παίρνει αποφάσεις για τον εαυτό της. Για να ωριμάσει το κορίτσι πρέπει να θυμάται πάντα ποια είναι πραγματικά και ταυτόχρονα να κοιτάζει στο μέλλον.